1. Jovan Vojinović, University Business Academy Novi Sad, Faculty of Dental Medicine in Pancevo,
Republic of Srpska, Bosnia and Herzegovina
2. Milica Gajić, Department of Pedodontics, Faculty of Stomatology, Pančevo, Serbia
3. Katarina Kalevski, University Business Academy Novi Sad, Faculty of Dental Medicine in Pancevo, Serbia
4. Đorđe Mirjanić, JZU Dom zdravlja Banja Luka ,
Republic of Srpska, Bosnia and Herzegovina
5. Vladan Mirjanić, Medicinski fakultet Banja Luka ,
Republic of Srpska, Bosnia and Herzegovina
Dentalni biofilm je fiziološka tvorevina, a promene u njegovoj ekologiji(disbioza) pokreću patološke metaboličko-imunološke procese, gde spadaju i najrasprostranjenije bolesti čoveka poput karijesa i parodontalnih oboljenja. Promene ekologije su posledica spoljašnjih uticaja, pre svega u ishrani(slobodni šećeri); proces mlečnokiselinskog vrenja menja pH koja potiskuje komensualne mikrobiote i podstiče stvaranje ekstraćelijskog matiksa čime započinje sazrevanje biofilma i blokada dejstva zaštitnih mehanizama iz salive. U novim uslovima se razvija patogeni mikrobiom sa posledičnim reakcijama na tvrdim i mekim tkivima. Dosadašnji pristup u kontroli biofilma baziran je na nespecifičnom dejstvu poput njegovog mehaničkog uklanjanja u kombinaciji sa fluoridima(oralna higijena) ili dejstvom hemijskih agenasa širokog spektra. I pored određenog nivoa smanjenja prevalence, pogotovu karijesa, to nije zadovoljavajuće, jer je dejstvo usmereno na kompletnu bakterijsku floru i zahvata korisne vrste(mikrobiote), i omogućava stvaranje perzistentnih i rezistentnih sojeva. Poslednjih godina isto tako raste i otpor prema fluoridim, a postoje određeni rizici kod njihove primene u mlađim uzrastima. Zbog toga se poslednjih decenija istraživanja usmeravaju ka pronalaženje mehanizama koja će delovati na podsticanje ekologije zdravog mikrobioma u biofilmu(homeostaza) i selektovano inhibirati dominaciju patogenih mikrobiota.
U radu su prezentovane upravo nove ekološke metode u kontroli biofilma poput:
1.Prebiotika; 2. Probiotika; 3. Antibakterijskih enzima; 4. Selektivnih nosača antimikrobnih agenasa poput antibakterijskih i remineralizacionih peptida; 5. Peptida koji blokiraju vezivanje kariogenih bakterija za površinu zuba; 6. Agenasa na bazi kvorakvenčinga(inhibicija signala između bakterija-kvora sensing). 7. Primene nanopartikula.
Mehanizmi očivanja zdrave ekološke organizacije u biofilmu su različiti, od 1. specifičnog delovanja na patogene vrste ili aktiviranja antimikrobne aktivnosti samo u patološkom okruženju kao što je pad pH u kariogenom biofilmi(antbiakterijski peptidi, nanopartikule, probiotici), 2. podsticanje metaboličkih aktivnosti koji stvaraju alkalnu sredinu(prebiotici), 3. ubacivanje genetski modifikovanih(npr. ne proizvode kiseline) bakterija koje zamenjuju „divlje“ patogene vrste(probiotici), 4. sprečavaju vezivanje bakterija za površinu zuba ili međusobnu saradnju(paptidi, kvorakvenčing).
Većina ovih savremenih metoda je uglavnom ispitano u in vitro i in situ eksperimentima i još uvek su u završnim fazama kliničkih studija, a manji broj je i u komercijalnom primeni, ali svakako predstavljaju budućnost u prevenciji i lečenju dentalnih oboljenja i kao napredna dopuna oralnoj higijeni i fluoridima.
Key words :
Thematic field:
SIMPOZIJUM B - Biomaterijali i nanomedicina
Date:
07.08.2020.
Contemporary Materials 2020 - Savremeni materijali
